ERCP
Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία
Θεόδωρος Αργυρόπουλος, M.D., M.Sc., Ph.D.
Επιμελητής Α’ Γαστρεντερολόγος, ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς»
Επιστημονικά Υπεύθυνος Γαστρεντερολογικού Περιστερίου Affidea
Τι είναι η ERCP;
Η Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP) είναι μια ελάχιστα επεμβατική πράξη που συνδυάζει ενδοσκόπηση και ακτινοσκόπηση για τη διάγνωση και θεραπεία παθήσεων των χοληφόρων και του παγκρεατικού πόρου.
Μέσω ενός ειδικού ενδοσκοπίου που φθάνει στο φύμα του Vater, ο ιατρός έχει τη δυνατότητα να καθετηριάσει τους πόρους και να πραγματοποιήσει στοχευμένες παρεμβάσεις, όπως σφιγκτηροτομή, αφαίρεση λίθων, διαστολές ή τοποθέτηση stent.
Η ERCP χρησιμοποιείται σήμερα κυρίως θεραπευτικά, καθώς οι καθαρά διαγνωστικές περιπτώσεις καλύπτονται με MRCP ή ενδοσκοπικό υπέρηχο (EUS). Χάρη στη στοχευμένη της δράση, έχει αντικαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις το χειρουργείο, μειώνοντας τον χρόνο ανάρρωσης και τις επιπλοκές.
Πότε ενδείκνυται;
Η ERCP εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει απόφραξη ή δυσλειτουργία των χοληφόρων ή του παγκρεατικού πόρου, όπως:
- Χοληδοχολιθίαση – παρουσία λίθων ή “χολικής λάσπης” μέσα στον χοληδόχο πόρο, που μπορεί να προκαλέσει ίκτερο, χολαγγειΐτιδα ή παγκρεατίτιδα.
- Αποφρακτικός ίκτερος, είτε από καλοήθεις αιτίες (στενώσεις, μετατραυματικές βλάβες, χρόνια παγκρεατίτιδα), είτε από κακοήθειες (όγκοι χοληφόρων, παγκρέατος, δωδεκαδακτύλου).
- Στενώσεις χοληφόρων μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή φλεγμονώδεις καταστάσεις.
- Διαφυγή χολής (π.χ. μετά από χολοκυστεκτομή ή τραυματισμό του χοληδόχου πόρου).
- Αποκατάσταση απόφραξης του χοληδόχου πόρου από ανεγχείρητους όγκους της περιοχής (χοληφόρα, πάγκρεας, δωδεκαδάκτυλο), με τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent).
Προετοιμασία για ERCP
Η ERCP είναι μια εξειδικευμένη ενδοσκοπική πράξη που απαιτεί σωστή προετοιμασία ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η επιτυχία της διαδικασίας.
Πριν την εξέταση:
- Απαιτείται νηστεία για 6–8 ώρες, ώστε το στομάχι να είναι άδειο και να επιτραπεί η καθαρή ορατότητα και η ασφαλής διενέργεια της επέμβασης.
- Ο ασθενής πρέπει να ενημερώσει τον γιατρό για λήψη αντιπηκτικών ή αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων, αλλεργίες, ή σοβαρά συνοδά νοσήματα (καρδιοαναπνευστικά, μεταβολικά κ.λπ.).
- Η πράξη πραγματοποιείται σε νοσοκομειακό περιβάλλον, με αναισθησιολογική κάλυψη και συνεχή παρακολούθηση των ζωτικών παραμέτρων.
Πώς πραγματοποιείται, ποια η διαδικασία;
Η ERCP πραγματοποιείται σε ειδικά εξοπλισμένη αίθουσα, υπό αναισθησιολογική παρακολούθηση και ήπια ενδοφλέβια μέθη (sedation), ώστε ο ασθενής να μην αισθάνεται ενόχληση κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Κατά τη διαδικασία, ο γιατρός εισάγει δωδεκαδακτυλοσκόπιο πλάγιας όρασης μέσω του στόματος, το οποίο προωθείται διαδοχικά από τον οισοφάγο και το στομάχι προς το δωδεκαδάκτυλο, όπου εντοπίζεται το φύμα του Vater — το σημείο εξόδου της χολής και των παγκρεατικών εκκρίσεων.
Εκεί, πραγματοποιείται καθετηριασμός του σφιγκτήρα του Oddi, ώστε να εισαχθεί ειδικός καθετήρας που επιτρέπει την έγχυση σκιαγραφικού υλικού και την ακτινοσκοπική απεικόνιση των χοληφόρων και παγκρεατικών πόρων σε πραγματικό χρόνο.
Ανάλογα με το εύρημα, μπορούν να γίνουν επιπλέον θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως:
- Σφιγκτηροτομή – μικρή τομή για ευκολότερη πρόσβαση και εκροή.
- Αφαίρεση λίθων ή ιλύος από τους χοληφόρους.
- Διαστολή στενώσεων με ειδικά μπαλόνια.
- Τοποθέτηση πλαστικών ή μεταλλικών stent για αποκατάσταση της ροής.
- Λήψη βιοψιών ή κυτταρολογικού υλικού για διαγνωστικούς σκοπούς.
Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, εφαρμόζεται χολοαγγειοσκόπηση (SpyGlass™) — προώθηση ενός πολύ λεπτού ενδοσκοπίου μέσα στον χοληφόρο πόρο, που προσφέρει άμεση οπτική επαφή, λιθοτριψία (κατακερματισμό λίθων) και στοχευμένες βιοψίες σε ύποπτες βλάβες.
Οφέλη, Κίνδυνοι & Ανάρρωση μετά την ERCP
- Οφέλη
- Με τη συνδρομή της σύγχρονης τεχνολογίας και την εμπειρία του επεμβατικού ενδοσκόπου, η ERCP αποτελεί σήμερα ασφαλή, λεπτομερή και αποτελεσματική μέθοδο για τη διάγνωση και θεραπεία παθήσεων των χοληφόρων και του παγκρέατος. Προσφέρει:
- Αποφυγή χειρουργικής επέμβασης, μειώνοντας τον χρόνο νοσηλείας και τους κινδύνους.
- Άμεση αποσυμφόρηση σε περιπτώσεις απόφραξης του χοληφόρου δέντρου.
- Ταχεία ανακούφιση από ίκτερο, πόνο ή φλεγμονή.
- Θεραπευτική και διαγνωστική αξία σε μία μόνο συνεδρία.
Κίνδυνοι (Σπάνιοι αλλά υπαρκτοί)
- Παρότι η ERCP θεωρείται ασφαλής όταν διενεργείται από έμπειρο επεμβατικό ενδοσκόπο, ενδέχεται να εμφανιστούν επιπλοκές όπως:
- Παγκρεατίτιδα: η συχνότερη επιπλοκή (1–5%), συνήθως ήπια και αυτοπεριοριζόμενη.
- Αιμορραγία, κυρίως μετά από σφιγκτηροτομή (1–3%).
- Διάτρηση του δωδεκαδακτύλου (πολύ σπάνια).
- Λοίμωξη των χοληφόρων (χολαγγειΐτιδα), που αντιμετωπίζεται με αντιβίωση ή παροχέτευση.
- Η πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών είναι χαμηλότερη του 5%, ενώ οι περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται άμεσα κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά την πράξη.
Ανάρρωση & Οδηγίες μετά την ERCP
- Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας:
- Συνήθως, η εισαγωγή του ασθενούς γίνεται μία μέρα πριν την επέμβαση για να πραγματοποιηθεί ο προ εγχειρητικός έλεγχος καθώς και μία μέρα μετά την επέμβαση για παρακολούθηση για όψιμες ή καθυστερημένες ανεπιθύμητες ενέργειες.
- Συνιστάται αποφυγή οδήγησης και λήψης σημαντικών αποφάσεων για το υπόλοιπο της ημέρας, λόγω της μέθης.
- Η διατροφή ξεκινά σταδιακά, με ελαφριά υγρά και μαλακές τροφές, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού.
- Θα δοθούν εξατομικευμένες οδηγίες για φαρμακευτική αγωγή και παρακολούθηση.
- Επικοινωνήστε άμεσα με τον θεράποντα ιατρό αν εμφανίσετε: • Έντονο κοιλιακό πόνο • Πυρετό ή ρίγη • Εμέτους ή αιμορραγία
Η Χολαγγειοσκόπηση SpyGlass™ αποτελεί μια προηγμένη ενδοσκοπική τεχνική που επιτρέπει άμεση οπτική απεικόνιση του εσωτερικού των χοληφόρων πόρων, μέσω ενός πολύ λεπτού και ευέλικτου ενδοσκοπίου που εισάγεται μέσα από το κανάλι εργασίας του κλασικού ενδοσκοπίου κατά τη διάρκεια της ERCP. Ενδείξεις εφαρμογής: • Δυσδιάκριτες στενώσεις των χοληφόρων, όπου απαιτείται στοχευμένη λήψη βιοψιών με υψηλή διαγνωστική ακρίβεια — ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ύποπτες για κακοήθεια ή χρόνια φλεγμονή. • Ανθεκτικοί ή μεγάλοι λίθοι του χοληδόχου πόρου, οι οποίοι αντιμετωπίζονται με ενδοαυλική λιθοτριψία (laser ή μηχανική) υπό άμεση όραση, χωρίς την ανάγκη χειρουργικής παρέμβασης. Η μέθοδος SpyGlass™ εφαρμόζεται αποκλειστικά σε εξειδικευμένα κέντρα και λειτουργεί συμπληρωματικά προς την ERCP, παρέχοντας: • Ακριβέστερη διάγνωση, • Στοχευμένη θεραπεία, και • Μείωση της ανάγκης για επαναλαμβανόμενες ή χειρουργικές επεμβάσεις. Με τη χρήση της τεχνολογίας SpyGlass™, ο γαστρεντερολόγος αποκτά πλήρη άμεση εικόνα του χοληφόρου συστήματος, εξασφαλίζοντας μέγιστη ακρίβεια και ασφάλεια για τον ασθενή.
Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Πονάει η ERCP;
Όχι. Η διαδικασία γίνεται υπό μέθη (sedation), οπότε ο ασθενής δεν αισθάνεται πόνο ή ενόχληση.
Πόση ώρα διαρκεί;
Η διάρκεια εξαρτάται από την πολυπλοκότητα της περίπτωσης, συνήθως 30 έως 90 λεπτά.
Πόσο θα χρειαστεί να μείνω στο νοσοκομείο;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ασθενής παραμένει για λίγες ώρες για παρακολούθηση και επιστρέφει στο σπίτι την ίδια ημέρα.
Θέλετε να ενημερωθείτε αναλυτικά ή να προγραμματίσετε την εξέταση;
Η ομάδα μας είναι στη διάθεσή σας για προσωποποιημένη καθοδήγηση και προετοιμασία σύμφωνα με το ιατρικό σας ιστορικό.